Madame la Ministre,

Selon la presse, Bpost a pris la décision de fusionner ses activités colis et courrier compte tenu du contexte et des perspectives de ces deux secteurs d’activités. Des investissements ont par ailleurs été annoncés sur le sol belge en matière d’activités colis. Au même moment, Amazon, qui représente jusqu’à 30 % des colis délivrés, vient de décider de confier une partie de ceux-ci à des sous-traitants locaux pour le volet last-mile. On sait à quel point cet enjeu est soumis à une concurrence et une pression forte notamment sur les conditions sociales de travail.

Mes questions sont les suivantes :

– Confirmez-vous les projets de fusion des activités colis et courrier au sein de Bpost ?
– Quelles sont les étapes et le planning de ce projet ?
– Pouvez-vous préciser les investissements nouveaux consacrés à l’activité colis ?
– Comment Bpost explique et appréhende la décision d’Amazon ?
– Quelles sont les perspectives en matière de Level Playing Field pour garantir une concurrence plus juste et une meilleure protection sociale des travailleurs ? Les discussions sont-elles engagées avec le ministre du Travail à ce sujet ?

Merci pour vos réponses.

Réponse de la ministre De sutter (Commission Mobilité du 26/10/21) :

Mevrouw Verhaert, u vroeg naar de vertraging van de levering van de pakjes. Meer dan 85% van de zendingen van buiten de EU met  bestemming België is IOSS-geregistreerd, dus Import One- Stop Shop. Dat zijn geregistreerde pakjes die eigenlijk geen vertragingen  oplopen omdat hier geen btw op moet worden betaald die moet worden geïnd door bpost. Het proces is namelijk in hoge mate  geautomatiseerd en verloopt daardoor vrij efficiënt. De zendingen kunnen onmiddellijk aan de douane voorgelegd worden voor inklaring.  Voor postale zendingen ontbreekt er soms nog wel informatie, voornamelijk digitale informatie. Soms is ze ook niet correct. Dan is  manuele interventie nodig en dat kan natuurlijk tijd in beslag nemen. Voor de meeste pakjes, zeker in het IOSS-systeem, is er niet echt  een wachttijd. Als de verzender incorrecte of onvoldoende informatie met betrekking tot de zending geeft, kunnen er wel vertragingen  opgelopen worden, die heel verschillend van duur kunnen zijn, afhankelijk van het oplossen van de problemen verbonden aan de timing  en de kwaliteit van de antwoorden van de klanten. De lijst met IOSS-webshops is niet publiek beschikbaar, ze is alleen raadpleegbaar  voor de douane en de btw-administraties. De grote webshops, zoals Amazon, AliExpress, Wish en eBay, zijn geregistreerd in het IOSS-  ysteem. Bpost heeft vooraf een  uitgebreide informatiecampagne gevoerd via diverse kanalen en die nog steeds loopt. Dit gebeurt via een  speciale website, sociale media en flyers in de postkantoren. Alle informatie over de nieuw EU- regelgeving betreffende de invoerkosten  op pakjes van buiten de EU en de aanbeveling om bij een IOSS-geregistreerde website te kopen, zijn te vinden op de website van de  FOD Financiën. Bpost begon al in 2019 met de voorbereiding van de nieuwe regelgeving. Bpost is bijvoorbeeld afgestapt van het innen  van de verschuldigde bedragen aan de deur door de postbode. Nu bewaart Bpost de pakketten in het sorteercentrum, vraagt de  geadresseerde om vooraf te betalen en stuurt na betaling de zendingen naar de klanten. Daarnaast openen ze geen pakjes meer om de  inhoud te inspecteren. Het nieuwe proces is volledig gebaseerd op het werken met elektronische data, ontvangen van de verzender van  de post of zelf gecreëerd met behulp van videocodering op basis van foto’s van de pakketlabels. In de praktijk zijn er nog wel andere  initiatieven die bpost heeft genomen. De betrokken teams zijn ook voldoende uitgebreid om de werkdruk op te vangen. Op de levering van  de pakjes en de vertragingen daarbij zal ik terugkomen in het kader van de tweede vraag. Een aantal leden heeft daarover immers  vragen gesteld. Ik zal eerst de vragen over de prijsverhoging van de postzegels beantwoorden, die door mevrouw Dewulf en de heer  Freilich zijn gesteld. Ik heb zelf ook akte genomen van de beslissing om de tarieven van de postzegels vanaf 1 januari 2022 te verhogen.  De verhoging valt binnen het juridische kader en is goedgekeurd door de regulator, het BIPT. Volgens bpost is de maatregel noodzakelijk  als compensatie voor de stijging van de kosten per uitgereikte brief. U weet dat de brievenpost in vrije val is. De vaste kosten blijven  echter bestaan. Daardoor wordt de levering van brieven duurder. Wij zullen natuurlijk steeds meer digitaal communiceren. De  prijsaanpassing die bpost wil doorvoeren, kan op die manier voor elke burger een kwaliteitsvolle, universele postdienst blijven garanderen,  zonder dat de Belgische Staat moet tussenkomen. Het is immers een alternatief dat de Staat betaalt, waardoor de  posttarieven gelijk kunnen blijven. Wij moeten vaststellen dat de impact van de kostprijs van brieven ten opzichte van het totale aantal  verstuurde brieven op huishoudens, kmo’s of zelfstandigen de voorbije jaren fel is gedaald en niet vergelijkbaar is met zaken zoals  energie- of telecomfacturen. Anderzijds hechten wij allen belang aan een betaalbare postdienst voor iedereen, in het bijzonder voor  personen die niet digitaal mee zijn en nog altijd veel brieven schrijven. Daarom zal ik nagaan of het huidige kader nog steeds actueel is. U  weet dat er op dit moment een price cap is uitgewerkt in de wet van 26 januari 2018 betreffende de postdiensten Ik heb het BIPT de  opdracht gegeven het juridische kader te evaleren en een benchmark met het buitenland uit te voeren. Het is immers altijd interessant om  eens naar onze buurlanden te kijken. Ter ondersteuning van die evaluatie heb ik het BIPT en bpost gevraagd om op constructieve wijze  met elkaar in dialoog te gaan. Ik hoop dat zodoende de vraag over de stijgende tarieven van de postzegels is beantwoord. Mevrouw  Dewulf, ik kom dan bij de vraag over de fusie van activiteiten, pakjes en brieven. Zoals u weet, biedt bpost nationale en internationale  post- en pakketdiensten aan, waaronder de ophaling, het vervoer, de sortering en de verdeling van geadresseerde en niet- geadresseerde  post, van drukwerk, kranten en pakjes voor haar klanten. Amazon blijft een van de grootste klanten van bpost. U weet dat  ik aandacht heb voor de sociale situatie in deze sector en de evolutie ervan. De concurrentie in deze sector moet gezond zijn. Er moet een  gelijk speelveld zijn, zodat alle spelers in de sector op gelijke voet kunnen concurreren met elkaar. Die evolutie volgen wij aandachtig  op, zowel bij nieuwe spelers als bij bestaande spelers. Wij zullen zeker ook niet aarzelen om maatregelen te treffen om aan de  voorwaarden voor een dergelijk gelijk speelveld te kunnen voldoen. Historisch gezien is het natuurlijk zo dat de activiteiten van bpost  vooral verbonden zijn aan de postactiviteiten. Wij stellen vast dat het traditionele bedrijfsmodel van een postexploitant op de proef wordt  gesteld door veranderingen in de markt en door technologische veranderingen. Ook al brengt ze uitdagingen met zich mee, aan de  digitalisering zijn voor bpost ook grote kansen verbonden. Bpost wil en kan niet alleen afhankelijk zijn van klassieke brievenpost. Ik geef  de cijfers nog eens. De voorbije vijf jaar is het volume elk jaar afgenomen, in totaal met 31 %. Bpost wil dus de toekomst op lange termijn  veiligstellen op een economisch duurzame manier. Dat betekent dat bpost ook een strategie moet hebben die gericht is op de toekomst.  Deze bestaat erin dat bpost zich wil omvormen tot een groep met gediversifieerde activiteiten. Ten eerste wil het een toonaangevende  logistieke dienstverlener zijn voor e-commerce in België, Europa en Noord-Amerika. Ten tweede gaat het om het verrichten van openbare  diensten voor de bevolking in ons land, zoals beschreven in de beheers- en concessiecontracten voor openbare diensten. Het gaat dan  over concessie voor kranten en tijdschriften. Ten derde wil het de postroute omvormen tot een ecosysteem voor pakket- en postbezorging.  Ten vierde wil het hybride communicatiediensten aanbieden, zowel fysiek als digitaal, en bijdragen tot de modernisering  van de Belgische Staat door hulp te bieden aan kwetsbare burgers, namelijk door het aanpakken van de fameuze digitale kloof. In het  kader van de transformatie onderzoekt en treft het management van bpost de beslissingen die nodig zijn om deze strategie te realiseren  en houdt bpost vast aan de engagementen ten aanzien van zijn medewerkers. Met betrekking tot Amazon liet bpost mij weten dat men het  contract met Amazon niet verliest. Amazon blijft één van de grootste klanten van bpost en de twee bedrijven blijven samenwerken.  Het is echter zo dat Amazon inderdaad wil investeren in de eigen distributie, zoals het dat al doet in een aantal andere landen. Op zich is  dit geen alleenstaand geval, het is eerder gangbaar bij Amazon. Andere e-retailers werken ook vaak met verschillende leveringsbedrijven  samen om hun volume en afhankelijkheid te spreiden. Tot daar een aantal elementen van antwoord op deze vraag. Dan kom ik tot de  vragen van mevrouw Verhaert, mevrouw Dewulf en de heer Van den Bergh over het verzwaren van de pakjes- en densiteittoeslag. Dat  heeft ook mij en ik denk ons allemaal erg verwonderd. De toeslag in kwestie maakt deel uit van de standaardprijzen en de  contractvoorwaarden van bpost. De prijzen van bpost zijn namelijk gebaseerd op het gewicht in de eerste plaats, gevolgd door een  toeslag voor het volume. Dat is het systeem dat men hanteert. Ik laat in het midden of we dat moeten herzien. Men betaalt dus eerst voor  et gewicht, waarna een toeslag voor het volume wordt gerekend. Het doel van die toeslag is om ervoor te zorgen dat de webwinkels zo  weinig mogelijk volume gebruiken en zo klein mogelijke dozen gebruiken, wat zorgt voor een duurzamer transport. Het afstemmen van de  grootte van verpakkingen op de inhoud is een doelstelling van de sector en een stimulans om dozen van de juiste maat te gebruiken. De  meeste grote vervoerders gebruiken soortgelijke modellen, waarbij gewicht en volume aan elkaar worden gekoppeld. Het is eigenlijk echt  wel de bedoeling van deze regel om de sector van de e-commerce te verduurzamen. Dit geldt ook alleen maar voor contractuele klanten  en niet voor particulieren. Dat is toch een nuance in het verhaal. Bpost controleert ook niet de inhoud van het pakket. Bpost kan zich  alleen maar beperken tot een waarneming aan de buitenkant. Zij kijken naar gewicht en grootte. Bpost weet niet of mensen stenen in het  pakket stoppen of niet. Dat kunnen zij niet controleren. Bpost is zich ervan bewust dat sommige voorwerpen aan specifieke  voorzorgsmaatregelen moeten worden onderworpen, bijvoorbeeld kleine pakjes, kleiner dan een schoenendoos of zeer grote pakken  zoals een bureaustoel. Die vallen namelijk niet onder deze maatregel. Het gaat dus wel om standaardverpakkingen. Bpost laat weten dat  deze regel toch eerder positieve gevolgen heeft, want veel klanten contacteren bpost om te vragen hoe zij hun logistieke aanpak kunnen  verbeteren en hoe zij het volume lucht in de pakketten kunnen verminderen. Mensen die tegen de regel botsen omdat hun pakketten te  weinig wegen voor een bepaald volume zouden met bpost contact kunnen opnemen om andere oplossingen te bekijken. Dat is wat bpost  wil, een positieve gedragsverandering stimuleren. Ik ben het met u eens dat het feit dat sommige klanten stegen toevoegen haaks staat  op de bedoeling van deze maatregel en ons en bpost aan het denken zet over hoe het beste systeem op het gebied van gewicht en  volume kan worden ingesteld. Tot daar het antwoord op deze zeer pertinente vragen. Monsieur Delizée, comme je l’ai déjà évoqué, bpost  ne perd pas le contrat avec Amazon. Les deux entreprises ont l’intention de continuer à collaborer.  Amazon investit ses propres  ressources dans la distribution, comme elle le fait dans la plupart des pays où elle est présente. Ce n’est pas un cas isolé, c’est même  plutôt une pratique courante. D’autres e-commerçants travaillent souvent avec plusieurs livreurs pour répartir leur volume et leur  dépendance. Une mesure visant à obliger les fournisseurs de colis à couvrir l’ensemble du territoire pourrait ventuellement dissuader les  petits et nouveaux opérateurs de colis. Nous devrons examiner s’il est opportun et juridiquement possible d’imposer une telle mesure.  Nous devons également veiller à ce que l’innovation soit suffisante dans le secteur postal. Pour l’instant, bpost est le prestataire désigné  en termes d’obligation du service universel jusqu’au 31 décembre 2023. Cela recouvre la collecte, le tri, le transport, la distribution  d’articles postaux d’un poids pouvant aller jusqu’à deux kilos, de paquets postaux à la pièce dont le poids peut atteindre dix kilos, et de  paquets émanant des États membres d’un poids pouvant aller jusqu’à vingt kilos. De plus, en tant que prestataire du service universel,  bpost est tenue d’appliquer des tarifs uniformes et un service identique sur tout le territoire, mais aussi de couvrir l’intégralité du territoire  belge pour l’enlèvement et la livraison des envois relevant du service universel. Votre question relative au cadre légal plus contraignant  pour les livreurs de paquets est très pertinente et importante. Le secteur de la livraison des colis est, en effet, en croissance en raison du  développement rapide et continu de l’e- commerce. Cet essor génère des opportunités en matière d’emploi, d’innovation et  d’entrepreneuriat. Il présente toutefois un certain nombre de risques, notamment en matière de fraude et de dumping social. Le secteur de  la livraison de colis est aujourd’hui caractérisé par le recours structurel et généralisé de nombreux prestataires de services postaux à  la sous-traitance. La distribution des colis, en particulier au niveau dit du last mile, est ainsi majoritaire, voire quasi exclusivement prise en  charge pas une myriade de petites et moyennes entreprises sous-traitantes. Comme vous le savez certainement, la distribution des colis  postaux est un secteur hautement concurrentiel caractérisé par des marges faibles, ce qui a pour effet que la forte concurrence entre  prestataires de services postaux sur le marché des colis est axée sur les coûts et les conditions de travail imposées aux sous-traitants.  Ainsi, malgré la croissance du secteur et de l’e- commerce et la forte augmentation du nombre de  colis, les prestataires de services  postaux consentent des tarifs de plus en plus bas à leurs sous-traitants entraînant dans de nombreux cas  n véritable dumping social (a  race to the bottom). Afin de pouvoir protéger les travailleurs et lutter contre la fraude sociale, il est impératif de réglementer la source des  problèmes susmentionnés, c’est-à-dire le recours systématique à la sous-traitance. C’est en effet le recours systématique à la sous-  traitance dans le secteur de la livraison de colis qui entraîne une rupture de la cohésion sociale et des fraudes massives. C’est pourquoi je  travaille sur un projet de loi qui vise à encadrer la concurrence au sein de ce secteur pour qu’elle puisse s’exercer de manière loyale et  ne soit plus biaisée par un phénomène de pression insoutenable sur les conditions de travail au niveau de la livraison de colis. Ceci  garantira un développement pérenne du secteur, dans l’intérêt et non plus au détriment des plus faibles de la collectivité.Il existe un  accord de principe à ce sujet dans le cadre de la préparation du budget. Comme les détails doivent encore être discutés au sein du  gouvernement, je ne peux pas donner d’informations sur ma proposition aujourd’hui. Nous commencerons les discussions à ce sujet en  novembre. Il est évident que nous y reviendrons avec vous plus tard. Ik denk dat ik hiermee op alles heb geantwoord. Mevrouw  Vindevoghel, ik heb het daarnet al even gehad over de druk van de e-commerce, ook op bpost, dat zich moet handhaven in een  concurrentiële markt, en over de schijnzelfstandigheid, die samenhangt met de onderaanneming bij de pakjesleveranciers. U hebt  begrepen dat we daaraan zullen werken. Voor mij heeft dat te maken met de sociale duurzaamheid van de sector. Die staat, samen met  de ecologische duurzaamheid, op onze agenda. U had het ook over een extra heffing op snelle leveringen. In dat verband wil ik al een  hele week iets rechtzetten. Die heffing behoort op dit moment niet tot mijn plannen. Wat ik wel heb gezegd en wat ik wil herhalen, ook voor  de heer Parent, is dat voor mij de meest ecologische levering de meest logische is, en ook de goedkoopste moet zijn. Als mensen 3  dagen op hun pakje kunnen en willen wachten, dat dan op de meest sociaal en ecologisch duurzame manier geleverd wordt, dan kan daar  een door de markt bepaalde prijs op worden geplakt. Wie echter om wat voor reden dan ook zijn schoenen per se de volgende dag  wil, zal daar meer voor moeten betalen. Ik heb altijd gezegd dat het mij logisch lijkt dat daar een verschil is. Dat is ook het geval in heel  veel andere domeinen waar de markt van vraag en aanbod speelt. Wat daarentegen niet logisch is, is dat wij als klanten het gewoon zijn  gaan vinden dat de prijs hetzelfde blijft, alsof die extra sociale en ecologische kosten niet betaald hoeven te worden. Ergens moeten de  zogenoemde ‘externaliteiten’, die een effect hebben op de manier waarop werknemers ‘s nachts pakjes staan in te pakken en met  bestelbusjes rondrijden – niet altijd via de juiste route omdat het nu eenmaal dringend is –, mee in rekening worden gebracht. Er schort  ets  als dat tegen dezelfde prijs gebeurt als de normale, tragere leveringen. Als overheid grijpen wij niet in de prijs van de e-  commercemarkt. Dat is niet onze opdracht. Wel kan ik een wettelijk kader creëren waarin bepaalde duurzaamheidscriteria worden  opgenomen, zowel op sociaal – arbeids- en loonvoorwaarden – als op ecologisch vlak. Vervolgens zal de markt zelf wel beslissen of er een  prijsverschil moet zijn of niet. Dat is de visie die ik hanteer. U zei dat bpost een voorbeeld moet zijn. Dat klopt, en al kan natuurlijk  alles altijd beter, toch doet bpost dat goed en – vergeleken met andere marktspelers – juist. U zei zelf dat er een kader moet komen voor  de lastmilepakjesbezorging. Daarvan bestaan al voorbeelden, zoals het ecozonesysteem in onder andere Mechelen. Er zijn ook andere  methodes denkbaar, waarin met de sector samengewerkt moet worden voor die last mile. Waarom zouden de leveranciers de last mile  niet gemeenschappelijk kunnen organiseren? De overheid kan de kaders aanreiken, maar zij zullen het zelf moeten doen. Dat punt staat  bijzonder hoog op onze agenda.

Ma réponse:

Madame la ministre, je vous remercie d’avoir répondu à toutes ces questions sur des sous-thématiques aussi éloignées les unes des  autres. Nous avons évoqué beaucoup de sujets mais mes interrogations portaient essentiellement sur la question des colis et du courrier.  À ce sujet, on entend les inquiétudes légitimes d’un secteur qui est sous pression concurrentielle – vous y êtes revenue – et, dans ce  cadre-là aussi, soumis aux décisions du marché et des acteurs de type Amazon. Je note également les inquiétudes relevées par notre  collègue Delizée pour le personnel. On avance vers le renforcement de l’activité de bpost dans le secteur des colis, mais nous savons  bien aussi qu’il y a des paramètres qui ne sont pas mesurés. Cela peut donc être inquiétant. Sur le dernier volet, la réponse que vous  pouvez apporter par rapport à ces enjeux, c’est la régulation sociale et environnementale. Nous parlerons du volet environnemental dans  le point 2. Mais sur le volet social, je me réjouis que vous preniez le dossier à bras-le-corps. Je pense effectivement que nous sommes à  un tournant au niveau de ces activités et de l’évolution de bpost à  ce sujet. Je ne peux que vous encourager à travailler à une meilleure  réglementation pour garantir une concurrence saine entre les acteurs, pour protéger les travailleurs actifs dans le secteur, mais aussi pour  protéger bpost dans le cadre du développement de ses activités.