Question au Ministre Gilkinet sur le train express
Monsieur le Ministre,
Le week-end du 5 et 6 juin dernier, la SNCB a déployé un projet pilote de trains directs avec réservation vers le littoral.
Ce projet pourrait se déployer cet été en complément de l’offre habituelle de trains. Concrètement, pour un euro supplémentaire, les voyageurs pouvaient réserver une place assise dans un train vers Blankenberge, La Panne, Knokke et Ostende à partir de Gand, Liège, Bruxelles et Anvers. 1000 passagers ont profité de ce système.
Selon les informations parues, l’offre devrait comprendre 4 aller-retours. Le week-end, 10 aller-retours sur réservation remplaceraient les 7 trains « beau temps » affrétés précédemment.
Mes questions sont les suivantes :
– Quel bilan la SNCB tire-t-elle de cette expérience ? Quel était le % de fréquentation de ces trains ?
– Le projet va-t-il être mis en œuvre cet été ? Selon quelles modalités ?
– Cette offre attire-t-elle un nouveau public ou le flux de passager aurait-il pu être absorbé par l’offre classique ?
– La réservation ne peut se faire qu’en ligne, pourquoi n’est-il pas possible de réserver une place depuis un guichet SNCB ? N’y a-t-il pas un risque d’exclusion pour les citoyens en situation de vulnérabilité numérique ?
– Les « Côtes Express » proposent-ils une offre de places pour les vélos ? Si non, pourquoi ?
– Des projets d’extension de cette offre sont-ils à l’étude au départ ou à destination de gares wallonnes ?
– Quelles réponses seront apportées aux organisations représentées au travers du Comité Consultatif pour les Voyageurs Ferroviaires qui a remis un avis négatif par rapport au système de réservations pour les trains SNCB
Réponse du Ministre Gilkinet (Commission Mobilité du 22/06/21):
Monsieur le président, chers collègues, je vous remercie pour vos nombreuses questions et pour votre intérêt général pour cette opération. Depuis quelques mois, à ma demande et en collaboration avec mon cabinet, la SNCB réfléchit à son offre de trains estivale vers la côte belge, avec plusieurs objectifs (une capacité suffisante par rapport à la demande, une meilleure prévisibilité et une meilleure gestion des flux des voyageurs, une augmentation du confort de voyage), dans le but d’attirer un public différent et supplémentaire vers le train car, comme vous le savez, le train, c’est la liberté. De NMBS zette tijdens het weekend van 5 en 6 juni inderdaad rechtstreekse treinen naar de kust in, de Kust-Express, zowel ‘s ochtends naar de kust als ‘s avonds terug van de kust. Het ging om een proefproject met het oog op een eventuele uitrol van het nieuwe aanbod tijdens de komende zomervakantie. Ce test a été tout à fait concluant. Avant de parler de manière détaillée des tenants et des aboutissants de cette expérience pilote, j’ai le plaisir de vous informer – il s’agit ici d’un scoop à l’adresse de la commission de la Mobilité – qu’à partir du 3 juillet prochain, une offre de trains supplémentaires vers la mer sera proposée aux voyageurs dans le cadre du projet Côte-Express. Dat extra aanbod komt er vanuit dezelfde vertrek- en aankomststations als het testproject Er zal een apart aanbod zijn tijdens de week en een uitgebreider aanbod uit al die stations tijdens de weekends. Voor die treinen naar de kust reserveert de reiziger zijn ticket op voorhand en heeft dan een gegarandeerde zitplaats voor een comfortabelere, snellere en vlottere reis naar en van de Belgische kust. Ik wil graag onderstrepen dat het daarbij gaat om een bijkomend aanbod. Het inleggen van snelle en directe extra treinen vergemakkelijkt het onze burgers doorheen het land om snel, comfortabel en duurzaam naar kustgemeentes te reizen, wat ik alleen maar kan toejuichen. Die treinen, de zogenaamde kustexpresstreinen, zijn rechtstreeks treinen, die niet stoppen in de tussenliggende stations. Zij zijn dus sneller dan de treinen van het klassieke aanbod. Treinreizigers kunnen via de NMBS-website reserveren voor die treinen. De reservatie is nodig boven op het normale treinticket. Reserveren kost 1 per persoon en per rit. Met een reservatie zijn reizigers zeker van hun plaats op een welbepaalde trein, maar zij kunnen vrij blijven kiezen op welke plaats zij op de trein plaats zullen nemen. De rechtstreekse treinen met reservatie vullen het bestaande aanbod aan en stoppen niet vóór hun eindbestemming. Het nieuwe geteste aanbod biedt een antwoord op de vraag van dagjestoeristen, die hun uitstap naar zee vooraf willen plannen. Zekerheid van een zitplaats, vooral op drukkere trajecten tijdens de zomer, een snellere reistijd en het vermijden van drukke treinen stonden met stip bovenaan genoteerd in de bevraging. Met een reservatie voor een rechtstreekse trein heeft de reiziger die een dag aan zee wil doorbrengen, een reiservaring met maximumcomfort. Dat is een groot voordeel voor gezinnen, alsook voor oudere mensen of mensen met beperkte mobiliteit. Het aanbod vult dus het klassieke treinaanbod aan. Er stappen bij het klassieke aanbod tijdens de ritten verschillende categorieën van reizigers op eenzelfde traject in en uit bij verschillende stations. Het gaat daarbij onder andere over pendelaars, studenten en occasionele reizigers. Voor het klassieke aanbod wordt een reservatie zeker niet overwogen. Een reservatiesysteem op de klassieke treinen zou de flexibiliteit van het hele treinsysteem al te zeer beperken. Die flexibiliteit geeft reizigers de vrijheid om de trein te nemen die ze willen, wanneer ze dat willen. Ik kan niet genoeg beklemtonen hoe belangrijk dat is. Mobiliteit is vrijheid. Daarmee zit ik helemaal op dezelfde golflengte als de reizigersverenigingen. De trein nemen moet gemakkelijk en zo laagdrempelig mogelijk zijn. Reserveren voor het gewone treinaanbod is praktisch niet haalbaar, maar vooral ook niet wenselijk. Reserveren is niet nodig en zal dat nooit zijn. Le système de réservation n’est pas envisagé pour les trains conventionnels. En effet, l’utilisation d’un système de réservation pour les trains normaux limiterait considérablement la flexibilité de l’ensemble du système ferroviaire belge qui est ouvert et se caractérise par un réseau important de gares et de points d’arrêt. C’est la conclusion très claire de l’étude que j’ai demandé au SPF Mobilité de rédiger. Les membres de cette commission l’ont reçue et j’en partage les conclusions. Je ne saurais trop insister sur l’importance de ce point. La mobilité, c’est la liberté. Nous ne pouvons pas et nous ne voulons pas la restreindre. En l’occurrence, nous faisons l’inverse: c’est en offrant des trains supplémentaires que nous l’élargissons. De reizigers naar de Belgische kust de komende zomer zullen dus de keuze hebben tussen een trein zonder reservatie die stopt in verschillende stations, en een trein met reservatie die rechtstreeks rijdt. Het nieuwe product werd voorgesteld aan de burgemeesters van de kuststations en aan de provincie West-Vlaanderen, die zeer positief reageerden op de lancering van het proefproject. Het proefproject tijdens het weekend van 5 en 6 juni was een echt succes, zowel operationeel als op het vlak van de klanttevredenheid. L’objectif de cette expérience pilote n’était pas d’accueillir beaucoup de voyageurs, mais de tester la formule et de recueillir l’avis des voyageurs concernés. En cela, c’est un succès. Cette satisfaction est apparue au cours de l’enquête que nous avons réalisée. Dat blijkt uit een bevraging van de klant. 90 % gaf een score van minstens 7/10, 87 % was tevreden over het onlineboekingsproces, 92 % was tevreden over de ervaring in het station en 94 % was tevreden met de ervaring op de trein. Concreet zullen elke dag van de zomer twintig reservatietreinen rijden. Het gaat om tien ‘s ochtends in de richting van de kust en tien treinen ‘s avonds in de richting van het binnenland. De treinen vertrekken ‘s ochtends in Antwerpen- Centraal, Brussel-Zuid, Gent-Sint-Pieters en Luik- Guillemins. Het gaat hier om stations van waaruit een groot aantal reizigers de trein neemt richting kust. De treinen komen aan in Blankenberge, De Panne, Knokke en Oostende, van waaruit ze ‘s avonds ook vertrekken. De NMBS deelt mij mee dat de keuze voor de vier stations die in het testproject werden opgenomen, ingegeven was doordat de overgrote drukte naar de kust ontstaat in de vier uitgekozen stations. De keuze is ook ingegeven door de vrije rijpaden. Het project zal de komende zomer nog niet naar andere stations uitgerold worden. Maar reizigers uit alle andere provincies zoals Limburg, Luxemburg, Namen, Vlaams-Brabant, Waals- Brabant of Henegouwen kunnen zeker een kusttrein reserveren vanuit Antwerpen of Brussel, zoals reizigers uit Luxemburg of Namen dat ook kunnen doen vanuit Brussel. S’il n’y a pas de train direct au départ de certaines provinces, on peut tout à fait prendre le train à partir de Bruxelles ou d’Anvers pour aller à la destination de son choix. Reizigers moeten vooraf reserveren en over een geldig vervoersbewijs beschikken. Begeleide kinderen jonger dan 12 jaar dienen niet over een vervoersbewijs te beschikken, maar zij moeten ook reserveren aan een tarief van 1 euro. Dankzij de treinen kan er beter worden geanticipeerd en kunnen de reizigersstromen naar de verschillende kustbestemmingen beter worden gespreid. Daarbij is er ook een nauwkeurige registratie van het aantal reizigers op de trein. Uit een studie van Westtoer blijkt dat tijdens de zomervakantie 13 % dagtoeristen met de trein naar de kust reist. Het gaat hierbij om cijfers van de laatste zomer voor de coronacrisis, in 2019. Ook bleek uit de studie dat de dagjestoeristen vooral komen uit de provincies die zich het dichtst bij de kust bevinden. Het gebruik van de trein bedraagt op basis van die cijfers maximaal 30 % voor de dagjestoeristen in Oostende, 29 % voor Blankenberge, 9 % voor Knokke en 6 % voor De Panne. Met andere woorden, als wij de modal shift willen realiseren, conform de ambitie van de federale regering, dan is het belangrijk dat wij nog meer reizigers ervan overtuigen om voor de trein te kiezen. La liste comportant les trains directs sera disponible à partir de jeudi sur le site de la SNCB. Les trains pourront être réservés à partir de ce jeudi. Les trains seront également visibles sur l’application de planification de la SNCB. Les voyageurs pourront constater, sur ce même site, le nombre de places encore disponibles à bord des trains directs vers la côte, les Côte-Express. Met de rechtstreekse treinen zullen reizigers sneller op hun bestemming zijn dan met een klassieke IC-trein. De treinen stoppen onderweg niet en rijden rechtstreeks naar hun eindbestemming. Wie bijvoorbeeld van Antwerpen-Centraal naar Blankenberge wil, is met de trein 33 minuten sneller dan met een IC-trein. Wie van Brussel naar De Panne wil, doet dat 54 minuten sneller. Tussen Brussel en De Panne betekent dat voor een dagje naar zee bijna twee uur winst. Dat is twee uur extra plezier voor jong en oud. L’avantage de ces trains est effectivement qu’ils ne s’arrêtent pas et qu’ils assurent une liaison plus rapide. Je pense que c’est de nature à attirer un nouveau public vers le train. Reizigers die de Kust-Expres willen nemen, wordt gevraagd minstens vijftien minuten voor het vertrek van de trein in het station te zijn. Het NMBS-personeel controleert het reservatiebewijs voor het betreden van het perron. L’organisation des flux de voyageurs s’est tout à fait bien passée lors du week-end test et toutes les dispositions sont prises pour que ce soit le cas. Alle bestaande procedures voor personen met een beperkte mobiliteit blijven van toepassing op de te reserveren rechtstreekse reinen. Ze staan los van de procedure van reservatie. Les dispositifs d’accompagnement pour les ersonnes à mobilité réduite restent valables avec l’avantage pour elles de ces trajets directs et de la place réservée. Mme Zanchetta, vous citez à juste titre les préoccupations – que je partage – relatives à la fracture numérique. Le train doit être accessible à tous. La SNCB me communique que malheureusement pour cette première année, une solution au guichet n’est techniquement pas réalisable à court terme. Le système avec des réservations en ligne sera d’application pour les mois à venir. Il y a encore une marge de progression. Dit is vanzelfsprekend verre van ideaal, maar mensen die moeilijk toegang hebben tot het internet kunnen in veel gevallen geholpen worden door een vereniging of een naaste om toegang te krijgen tot de NMBS-website om te reserveren. Deze reservatie kan afgedrukt worden; er is dus geen smartphone nodig om het reservatiebewijs te tonen. Ik zal mij in de toekomst blijven inzetten om ervoor te zorgen dat de trein voor iedereen een aantrekkelijke keuze is. lus de 1 000 voyageurs ont réservé une place sur l’express côtier pendant le projet pilote. Brussel was het meest benutte station in het binnenland, gevolgd door Luik, Antwerpen en tot slot Gent. Aan de kust was het meest benutte station Oostende, gevolgd door Blankenberge, De Panne en tot slot Knokke. C’était vraiment un premier essai. Le fait de connaître le nombre de voyageurs n’était pas l’objectif du projet. La SNCB a surtout voulu tester en profondeur la partie pratique, la capacité de réserver et de canaliser le public. Cette évaluation était positive. Enkele vragen voor de evaluatie waren of de reizigers het speciaal voorziene perron zouden vinden en hoe de controle van het reservatiebewijs en het treinticket zou verlopen. De NMBS heeft de reizigers die gebruik maakten van deze treinen uitgebreid ondervraagd over hun ervaringen en mogelijke verbeterpunten. De tevredenheid van de gebruikers over het product zelf lag zeer hoog. De NMBS spreekt over een tevredenheid van 90 %. 75 % zegt opnieuw van de trein gebruik te zullen maken, indien mogelijk. De voornaamste redenen van tevredenheid die de reizigers opgaven waren de zekerheid van en zitplaats, dat men overvolle treinen vermeed en de tijdswinst. Ook werd vastgesteld dat 40 % alleen de heenrit reserveert, om de terugreis flexibel te kunnen maken. Op basis van de evaluatie werd daarom besloten om al een aantal verbeteringen aan te brengen. Zo moet men niet langer dertig minuten vooraf reserveren, maar vijftien minuten vooraf. Dat geeft ook meer flexibiliteit voor de terugreis ‘s avonds. Personen met beperkte mobiliteit kunnen nu dus beroep doen op assistentie, wat in het proefproject nog niet het geval was. Les vélos seront acceptés mais il n’y aura pas de réservation possible. Il n’y a dès lors pas de garantie de place pour les vélos. En cas d’impossibilité de monter dans un train avec un vélo, un remboursement de la réservation est possible. Vous savez que nous avons également augmenté le nombre de places pour les vélos dans les trains normaux. Tijdens het testweekend vonden geen noemenswaardige incidenten plaats, op een probleem met wachtrijen in Brussel-Zuid na alsook enkele reizigers die het weekendticket niet meteen vonden tijdens de onlineboeking. La SNCB me communique qu’une amélioration du management de flux est en cours. Ceci inclut une amélioration de la signalisation ainsi qu’une visibilité accrue des informations aux voyageurs. De NMBS bleef ook de nodige veiligheidsmaatregelen nemen volgens het sanitair protocol. Tijdens de weekends en schoolvakanties kan het bij mooi weer immers behoorlijk druk worden op deze bestemmingen. Er zullen op deze trein dus nooit meer reizigers kunnen reserveren dan dat er zitplaatsen zijn. La SNCB gardera également des trains en réserve afin de pouvoir réagir rapidement aux incidents inattendus. Voor mij was het proefproject een ideale manier om extra treinaanbod naar de kust te onderzoeken, boven op het gebruikelijke aanbod. Zo stimuleren wij immers de trein als aantrekkelijker alternatief voor de auto. Cette opération fera évidemment l’objet d’une évaluation au mois de septembre – et nous pourrons en reparler – pour identifier les changements et améliorations à y apporter pour le futur. De vrijheid die men terugwint dankzij de trein, wil ik in de toekomst nog versterken om zo nog meer Belgen voor de trein te laten kiezen deze zomer of voor dagelijkse verplaatsingen. Ik ben heel tevreden met de nieuwe Kust-Express. Je suis content de cette nouvelle opération. Elle n’est pas parfaite mais je pense qu’elle comporte un grand nombre d’avantages pour attirer davantage de personnes vers le train, ce qui, je pense, est l’objectif de la plupart des membres de cette commission.
Ma réplique:
Monsieur le ministre, je vous remercie pour vos réponses. Vous avez parlé des plues-values: une meilleure gestion des flux et une rapidité des liaisons qui peut attirer un nouveau public. J’en partage l’intérêt avec vous. J’avais fait différentes remarques et vous avez apporté des éléments de réponse intéressants, notamment au sujet de la fracture numérique et du système de réservation pour les vélos. Ce type de projet pilote ne doit pas exclure ces éléments et je me réjouis d’entendre qu’il y aura une nouvelle évaluation en septembre. J’espère que ces préoccupations pourront y être intégrées pour améliorer le dispositif. Vous avez évoqué une marge de progression. Si le système est intéressant, il peut encore progresser et nous demandons à la SNCB d’avancer sur ces différents aspects. J’entends que certaines régions seront hors du scope, tant en Flandre qu’en Wallonie. Je viens de Huy et pour aller à Ostende, il faut trois heures en semaine et trois heures quarante le week-end. Il y a donc des marges de progression dans différents endroits du pays. Vous nous avez fait part de votre ambition d’améliorer l’offre de la SNCB week-end. C’est important pour améliorer situation de tous les voyageurs, peu importe région du pays. Je vous remercie d’avancer sur sujet.
