Madame la Ministre,

Vous avez récemment communiqué à travers différentes interviews mais également en séance ce jeudi sur le verdissement de l’E-commerce et les perspectives à ce sujet, notamment à travers la nouvelle stratégie de Bpost en matière de durabilité.

Une manière de concilier le boom de l’E-commerce et son impact en matière de livraison (pollution, congestion) est le groupement des livraisons dans des points localisés ou lors de tournées, ce qui nécessite de décourager le modèle «livraison chrono » ou + 24h dont le bénéfice pour le consommateur se fait au prix d’une pression sur le travail et sur l’environnement. A ce sujet, vous avez évoqué une possible révision de la loi postale.

Mes questions sont les suivantes :

– à quelle échéance souhaitez-vous réviser la loi postale ?

– quelles étapes de concertation sont prévues à ce sujet sur le volet social et environnemental ?

– quels sont vos objectifs poursuivis ?

– comment encourager une politique tarifaire pleinement respectueuse des enjeux sociaux et environnementaux tout en protégeant les consommateurs ?

Merci pour vos réponses.

Réponse de la ministre De sutter (Commission Mobilité du 26/10/21) :

Laat mij om te beginnen de algemene context even schetsen. Net als in de meeste landen groeit de e- commerce in België enorm snel. In  2010 waren er 72 miljoen afgeleverde pakketten in ons land. In 2020 waren dat er al 336 miljoen. Dat betekent een groei van 366 % op  tien jaar, dus bijna een vervijfvoudiging. De coronapandemie heeft deze trend enkel versneld. Tussen 2019 en 2020 is er nog een extra  volumestijging van 44 % genoteerd. Zoals we weten, is de broeikasgasuitstoot één van de belangrijkste oorzaken van de  klimaatverandering. Dat is het gevolg van het verbruik van fossiele brandstoffen. De betrokken sector is daar nog steeds sterk afhankelijk  van. Daarnaast veroorzaken de vele bestelwagens in ons straatbeeld overlast, door files, geluidshinder en fijn stof. Dat betekent dat we de  snel groeiende pakket- en e-commercesector moeten betrekken bij de wereldwijde inspanningen om de uitstoot van broeikasgassen te  verminderen, waartoe ons land zich heeft verbonden via de doelstellingen van het duurzaamheidsakkoord van de federale  regering,  maar ook via het Nationaal Energie- en Klimaatplan en de Europese Green Deal. Daarbij verwijs ik in het bijzonder naar de Europese klimaatwet, de Europese wetgeving die daaruit voortvloeit en het akkoord van Parijs.  Het is dus een goede zaak dat we dit debat vandaag  in de commissie opstarten, want de verduurzaming van de postsector, en bij uitbreiding van e-commerce, is geen simpel gegeven. Er bestaat geen wonderoplossing die  alle negatieve externaliteiten van e-commerce wegtovert. Het is dus een en-enverhaal,  alsook een verhaal  dat inspanningen van alle actoren vergt, van consumenten tot postoperatoren en webshops. Daarnaast zijn de   efbomen die een overheid heeft niet beperkt tot één niveau. Het raakt dus alle niveaus van bestuur, van Europees tot lokaal.  We dienen  te vermijden dat er een lappendeken  van verschillende maatregelen ontstaat, met veel onzekerheid voor de webshops en de  pakjesleveranciers zelf. Daarnaast is ook de context, want een one-size- fits-allaanpak is niet mogelijk. De impact van thuislevering is  bijvoorbeeld niet dezelfde in een  stedelijke context als op het platteland. Dat is ondertussen  duidelijk aangetoond door  wetenschappelijk  onderzoek. Zoals ik vorige week donderdag in de plenaire vergadering heb gezegd, heb ik geen plannen om  in te grijpen in de prijszetting  van de markt. De koppen van sommige kranten lieten dat vorige  week wel uitschijnen. Ik heb dat echter niet gezegd. Wat ik   el logisch vind, is dat de prijs die de markt zet de ware kosten en externaliteiten reflecteert.  Wanneer men ‘s ochtends iets bestelt dat men  ‘s  avond bezorgd krijgt of wanneer men ‘s avonds iets bestelt dat men ‘s ochtends ontvangt, dan heeft dat een impact op de  rbeider   ie ‘s avonds of ‘s nachts moet werken of op de bestelwagens die niet de meest efficiënte route rijden door die expreslevering. Uit   nderzoek van de VUB en het BIPT blijkt dat mensen bereid zijn om langer te  wachten als dat pakje duurzamer wordt geleverd. Ik kan u de  details van deze studies nog  bezorgen. Hoewel ik nog geen wetsvoorstel klaar heb, lijkt het mij nodig dat de prijs de waren kosten  oor de  maatschappij reflecteert. Als ik met wetgeving bepaal dat er geen sociale uitbuiting en geen overmatige milieulasten en CO 2   uitstoot in de pakketpostsector mogen zijn, dan kan ik mij inbeelden dat de meest sociaalecologisch duurzame leveringen ook de meest   ogische en dus de goedkoopste zouden moeten zijn. Als we kijken naar de postoperatoren dienen we te  streven naar zo veel mogelijk  consolidatie van pakken. Mijnheer Van den Bergh, u hebt een mooi voorbeeld gegeven van een situatie waarin dat niet gebeurt. De  snelheid van levering is misschien een element dat meespeelt, maar de discussie moet niet vernauwd worden tot louter en alleen de  levertermijn. Daarnaast is er ook de discussie over consolidatie of bundeling, aan de rand van de stad of in de stad en de levering thuis of  n ophaalpunten of pakjesautomaten. Tevens is de wijze waarop de levering wordt gedaan ook van belang. Ik denk dan bijvoorbeeld aan  de cargobike en de elektrische bestelwagen. Niet alleen de pakjesleveranciers hebben hierin een rol te spelen, retailers en webshops  kunnen klanten ook meer sensibiliseren over de impact van een bepaalde levermethode op het klimaat. Een mooi voorbeeld hiervan is  Bewust Bezorgd in Nederland, dat de CO 2 -uitstoot van elk pakje dat wordt geleverd berekent. Dat is een heel goed concept om  onsumenten bewust te maken van  de milieu-impact van hun leveringen.  Jij kunnen die bewustwording als consumenten ook meenemen  in het hele e-commerceverhaal, door zelf te beslissen dat we een pakket in een ophaalpunt op een ecologisch verantwoorde manier  afhalen. C’est pourquoi je voudrais approfondir ce débat dans un cadre plus large et impliquer toutes les parties prenantes. Je compte  donc amener le dossier du « E-commerce vert » sur la table du gouvernement fédéral et entamer au plus vite des discussions avec mes  ollègues ministres afin d’identifier les actions pouvant être prises au niveau fédéral. Je compte également prendre les mesures  suivantes:  – lancer un processus qui se voudra dynamique avec le secteur pour impliquer celui-ci activement et stimuler le partage des meilleures  ratiques;  – élaborer une stratégie ou une feuille de route pour le secteur postal et, par extension, pour le secteur de l’E-commerce, afin  ue   es opérateurs postaux obtiennent la sécurité d’investissement dont ils ont besoin en vue de leur transition; – lancer des études et des  consultations supplémentaires en appui des politiques inspirées de données probantes; – créer un cadre juridique pour les boîtes aux  lettres pour colis, ce qui réduira les livraisons manquées et le nombre de kilomètres à parcourir. Wat de brievenbussen aan onze huizen  betreft, zegt de wetgeving enkel dat er brieven en kleine pakketjes in moeten kunnen. Willen we grotere pakjesbrievenbussen aan de  huizen toelaten, dan hebben we daar een reglementair kader voor nodig. Étudier la possibilité d’adopter un arrêté royal visant à instaurer  des normes pour les opérateurs postaux. La loi postale, en particulier son article 3, permet par exemple à la ministre en charge de bpost  d’imposer des exigences essentielles en matière de protection de l’environnement, au secteur postal. Comme vous le comprendrez, cela  nécessitera encore des études et des consultations. Outre les mesures relatives à la durabilité environnementale, je compte mener des  actions pour garantir la durabilité sociale dans le secteur des colis afin de résoudre le problème de la fraude et du dumping social. On peut aussi s’attaquer à ce problème dans le cadre de l’E- commerce par le biais de la loi postale. Om dit onderwerp af te sluiten, benadruk ik  graag dat ik zal overleggen – en nu al overleg – met de sector. Samen met het BIPT hebben we in oktober al 2 workshops georganiseerd.  Op beide dagen waren ongeveer 50 deelnemers aanwezig, met onder meer de grote postoperatoren als UPS, GLS, bpost, PostNL, CityDepot en DPD, naast de vakorganisaties, BeCommerce, Comeos, SafeShops, academici, overheden en agentschappen zoals Brussel  Mobiliteit, OVAM, het VIL, de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven en de FOD Economie. Daarnaast houden mijn adviseurs  bilaterale verkennende gesprekken met de grote postspelers. Ze zaten al samen met DHL, UPS, DPD en bpost en doen dat binnenkort  ok  met GLS, PostNL en CityDepot. Ik geef deze opsomming overigens na een specifieke vraag van een van u. Mijnheer Freilich, uw  vraag over de persconcessie staat enigszins los van de andere vragen, al begrijp ik de connectie die u maakt. Onder andere in de plenaire  vergadering heb ik al gezegd dat ik zeker geen toeslag wil vragen voor pakjes die aan de deur worden geleverd. Uw vraag of dat  dan ook van toepassing kan zijn op de nieuwe concessie voor de bezorging van kranten en tijdschriften, staat in feite los van het debat  over de e- commerce. U weet zelf ook dat ik niet bevoegd ben voor de persconcessie; minister Dermagne is dat wel. De concessie wordt  uitgeschreven; in het verleden heeft bpost erop ingetekend en in de toekomst zal het misschien een ander bedrijf zijn. De concessie staat  us los van bpost als bedrijf.  Uiteraard is bpost een van de kandidaten om de persconcessie voort te zetten. Daarom kan ik er in dit  verband ook over spreken, maar ten gronde mag ik me niet te veel moeien met het dossier. Dat zou niet gepast zijn. U vraagt of de  distributie van kranten en tijdschriften niet beter via ophaalpunten zou gebeuren en enkel nog aan de deur bij abonnees die geen  ophaalpunt in de buurt hebben. Ik wil proberen een antwoord te formuleren op uw vraag. Ten eerste, de thuislevering van pakjes, net zo  goed als van kranten en tijdschriften, zal altijd blijven bestaan. Sommige klanten zijn minder mobiel of willen dringend iets geleverd krijgen.  Met name op een krantenlevering kun je geen 3 dagen wachten, de krant moet wel degelijk de dag zelf worden geleverd. De  context is ook wel belangrijk. In sommige gevallen is thuislevering de meest ecologische optie. Dat is het geval op het platteland, in de  stadskern is dat helemaal anders. Wel evolueren we naar een verduurzaming van de pakjessector, zoals we hebben besproken, door  consolidatie en duurzame levermethodes. In de pakjessector zitten we aan het begin van het proces. De maatregelen die we voor de  pakjessector zullen nemen, zullen op termijn ook worden toegepast op andere sectoren, waaronder de distributie van kranten en  tijdschriften. Ten tweede, het distributiemodel van kranten en tijdschriften is fundamenteel verschillend van dat van de pakjesleveringen.  Bij een pakjeslevering passeren er verschillende leveranciers op dezelfde dag in dezelfde straat, bij sommige klanten zelfs meer dan een  keer op een dag. Bij kranten en tijdschriften is dat gebundeld. Eén bezorger gaat door de straten en belevert de consument. Consolidatie  van stromen is een manier om pakjesleveringen duurzamer te maken. De levering van tijdschriften wordt nog eens geconsolideerd met de  brievenpost. Dat is dan weer een voordeel van het feit dat bpost op dit moment de concessie heeft. Een ander verschil is dat pakjes  onvoorspelbaar zijn, terwijl de levering van kranten en tijdschriften aan abonnees voorspelbaar is en dus efficiënter en duurzamer kan  worden georganiseerd. Ten derde, aangezien het de bevoegdheid is van minister Dermagne, heb ik mijn licht bij hem opgestoken. Het  bestek, opgesteld door de FOD Economie in samenwerking met een advocatenkantoor, is reeds verzonden naar de kandidaten. Om een  doeltreffende mededinging mogelijk te maken en de nieuwe concessie tijdig te kunnen verlenen, is het niet langer mogelijk om nog  verdere specificaties van het bestek te wijzigen, zelfs als zouden we dat een goed idee vinden. De concessie van kranten en tijdschriften  heeft in se niet te maken met de situatie van de dagbladhandelaars en hun eventuele rol in een duurzame distributie, maar kadert in een  andere discussie, namelijk de gelijke toegang van iedereen tot media. Ik denk dat we die discussie niet uit de weg moeten gaan als het  gaat over de persconcessie. De dienst van algemeen economisch belang van de persdistributie bij de abonnees thuis zorgt er namelijk  voor dat de pers op het hele Belgische grondgebied tegen een uniform en voor iedereen toegankelijk tarief kan worden geleverd, ook voor  de meest kwetsbare personen, wat niet mogelijk zou zijn met de distributie in de boekhandel of digitale distributie. Zoals u weet,  gaan we meer en meer naar digitale distributie, maar er is nog altijd een digitale kloof. Dat is een realiteit in ons land. Niet alle burgers  hebben toegang tot internet of hebben een smartphone of tablet om hun krant of tijdschrift te lezen, zoals u en ik wellicht vooral doen.  Dankzij die subsidie kunnen ouderen, die vaak minder vertrouwd zijn met sociale netwerken of minder verbonden zijn dan jongere  generaties, toch ook toegang krijgen tot kwaliteitsinformatie. Collega Dermagne liet mij weten dat het ineens stopzetten van de  persconcessie een grote shock zou kunnen geven aan de mediasector zelf. De regering heeft echter beslist om het plafond van de  concessie jaar na jaar te verlagen en een deel van de middelen vrij te maken om te helpen bij de digitale transitie van uitgevers van  kranten en tijdschriften. Verder is er ook afgesproken dat er bijzondere aandacht zal zijn voor de samenwerking met de  dagbladhandelaars. Ten slotte, het bedrag dat u hebt genoemd is natuurlijk het bedrag voor een meerjaarse periode, ik hoop dat ik dat niet  moet herhalen. Die 750 miljoen euro is een bedrag voor x-aantal jaar. 

Ma réponse:

Madame la ministre, je vous remercie pour vos différentesréponses, qui me satisfont. En ce qui concerne l’E-commerce, je pense que nous sommes au même stade du débat que celui que nous avons pu mener sur le transport aérien low cost, il y a quelques années. Si on  se fixe uniquement sur les paramètres du prix pour les usagers, je pense que nous allons droit dans le mur. Nous allons dans le mur sur le  plan social mais aussi sur le plan environnemental. Merci d’avoir ouvert ce débat, notamment sur les délais de livraison, et merci  également de vouloir l’amplifier et le prolonger de manière volontariste sur la table du gouvernement fédéral, dans vos matières mais  aussi de manière plus large, vu que ce sujet ne concerne pas que bpost. Je pense que nous sommes à un tournant sur le plan de l’E-  commerce, et il faut encadrer cette révolution sur le plan social ainsi que sur le plan environnemental. Ce débat va nous revenir à la figure  si on ne s’en saisit pas aujourd’hui, et il faut l’affronter sans tabous. Enfin, un journal, ce n’est pas une paire de chaussures, c’est un outil  au service de la démocratie. Il est important que chacun puisse s’en saisir quotidiennement.